ทำไมเราถึงอยากกิน โดนัท มากกว่า กล้วย?

ระหว่างโดนัทกับกล้วยเรารู้อยู่แล้วว่าอะไรมีประโยชน์กว่ากัน แต่ถ้าให้เลือกระหว่างกล้วยกลับโดนัท ทำไมเราถึงเลือกกินโดนัทตลอด? เป็นเพราะว่าอาหารที่มีรสหวาน มัน เค็ม เป็นอาหารที่เราชอบที่สุด ถึงแม้ว่าร่างกายเราไม่ได้ต้องการอาหารและเพิ่งกินอิ่มๆมาเลย แต่แค่เห็นโดนัทก็นึกไปถึงตอนเคี้ยวอยู่ในปากแล้ว

แรงกระตุ้นจากอาหาร

บริษัทผลิตอาหารเขาก็รู้ว่าคนส่วนใหญ่ชอบอาหารรสหวาน มัน และเค็ม เมื่อเอามาผสมกันเมื่อไหร่ ต่อมรับรสจีสด์ขึ้นจุดสูงสุดทันที ผลที่ตามมาคืออะไร? เราก็เสพติดอาหารกันงอมแงม ตั้งแต่เด็กยันผู้ใหญ่ บางคนเลิกกินไม่ได้ เลยต้องยอมรับสภาพและบอกว่า “เบาหวานและความดันหนะ…ไม่กลัว อย่าเป็นมะเร็งก็พอ” (หา?)

ตอนนี้โรคอ้วนกลายเป็นปัญหาระดับโลก ประชากรโลกกว่า 2 พันล้านคน เป็นโรคอ้วนไปแล้ว ทุกวันนี้โรคอ้วนลามไปถึงเด็กด้วย เมื่อ 30 ปีที่แล้ว ขนมเด็กยังไม่ทำให้เด็กอ้วนได้เหมือนทุกวันนี้ (ไหนใครเป็นทาสบิงซูบ้าง?) เด็กทุกวันนี้กินตามเพื่อนและกินของที่เห็นในโฆษณาทีวี ส่วนใหญ่ก็จะเป็นของที่ไม่ดีต่อสุขภาพ ยิ่งเลวร้ายไปกว่านั้นคนเป็นพ่อเป็นแม่ก็ไม่ห้ามเลยแถมยังซื้อให้กินอีก

ไม่ว่าองค์การอนามัยโลก รัฐบาลไทย หรือแม้แต่ทาง Fit Termimal จะให้ความรู้เกี่ยวกับการกินเพื่อสุขภาพมากแค่ไหน พฤติกรรมการกินของคนส่วนใหญ่ก็เหมือนเดิม “รู้ว่าไก่ทอดเคเอฟซีทำให้อ้วน แต่พอกินกับเป๊บซี่แล้วมันซ่า เลยทนไม่ไหว!” นักวิทยาศาสตร์และผู้เชี่ยวชาญ เขาก็ไม่รู้เหมือนกันครับว่า ทำไมคำเตือนต่างๆ หรือข้อมูลเกี่ยวกับสุขภาพ เปลี่ยนพฤติกรรมการกินของเราไม่ได้

แต่ผมรู้ว่าอะไรที่ทำให้เราอยากกินของไม่ดี สิ่งแวดล้อมครับ ลองไปเดินห้างดูสิครับ ของที่ไม่ดีมักจะอยู่แถวบันไดเลื่อนหรือบริเวณที่เราต้องเดินผ่านบ่อยๆ แค่เห็นยังไม่สามารถทำให้เราตะบะแตกได้ แต่กลิ่นนี่สิครับ มันหอมยั่วยวนจริงๆ ใครจะไปทนไหว! ทำไมธรรมชาติมันไม่สร้างให้เราชอบกินผักกินหญ้าเหมือนกระต่าย หรือชอบกินอาหารเม็ดเหมือนแมวไปเลย ว่าไหมครับ?

จิตแพทย์ 3 คน จากมหาวิทยาลัย Amsterdam University ประเทศเนเธอร์แลนด์ ได้ทำการทดลองเพื่อตอบคำถามว่า “ทำไมเราถึงทนความอยากอาหาร หวาน มัน เค็มไม่ได้?” เขาสรุปว่าอาหารเป็นตัวกระตุ้นให้เรานึกถึงตอนเรามีความสุข เช่น เราไปกิน Mcdonald ตอนเรียนจบ เรามีความสุข ประสบความสำเร็จ และของกินก็อร่อยอร่อย (ไขมัน น้ำตาล เกลือ เต็มๆ) ทีนี้ไม่ว่าจะดีใจ เสียใจ มีความสุข เครียด ไม่ว่าสถาณการณ์จะเป็นอะไร อาหารคือสิ่งที่ทำให้เรามีความสุข โลกหยุดหมุนได้เพราะ McDonald พอได้กินปุ๊บร่างกายจะหลั่งสาร โดพามีน (Dopamine) ออกมา นี่เป็นสารเดียวกันกับพวกเสพยาเฮโรอีนได้รับตอนเมายา โดพามีน คือตัวที่ทำให้เราเสพติดอาหาร

เขาสรุปมาว่า ถ้าจะกระตุ้นให้เราหยุดกินของไม่ดี มีทางแก้อยู่ 2 วิธี

1. 1. ส่วนผสมที่เป็นอันตรายต่อสุขภาพ ให้ติดไว้กับสินค้าเลย พูดง่ายๆคือ เขาอยากให้ทำเหมือนซองบุหรี่ เอารูปปอดเน่าๆไปแป่ะไว้บนซองบุหรี่ เพื่อให้คนไม่อยากสูบ แล้วผู้ผลิตคนไหนจะทำอย่างนั้น ว่าไหมครับ?
   2. การกระจายข้อมูลเกี่ยวกับของกินที่ไม่ดีต่อสุขภาพ ควรมีการควบคุม เช่น ลดเวลาโฆษณาสินค้าบนทีวี หรือป้ายโฆษณา เช่น ตามตึก/ถนน ควรลดลงด้วย ปัญหาคือผู้ประกอบการสื่อสารมวลชนต้องการสปอนเซอร์เพื่อหวังผลกำไรอยู่แล้ว ไม่มีใครมาใส่ใจเรื่องนี้แน่นอน

จะแก้ยังไงดี?

ในเมื่อพึ่งใครไม่ได้ เราก็ต้องเริ่มเรียนรู้ที่จะพึ่งตัวเองครับ ดังนั้นเราต้องมีการวางแผนให้ดี ทั้งเรื่องการกินและการเปลี่ยนพฤติกรรมของเราเอง วันนี้ทาง Fit Terminal มีเทคนิคที่ทำตามได้ง่ายๆ มาฝากครับ

1. • อย่าไปห้างตอนหิว: ในห้างส่วนใหญ่จะมีแต่ของกินที่อร่อย แต่ไม่ค่อยดีกับสุขภาพ ยิ่งถ้าเราหิวเรายิ่งจะซื้อของกินที่ไม่ควรซื้อ เวลาไปซื้อของใน Supermarket ก็เหมือนกัน ถ้าซื้อตอนหิว เราก็มักจะซื้อของที่ไม่ดี เช่น ขนมขบเคี้ยว ช็อคโกแลต และลูกอม สิ่งที่ควรทำคือ กินให้อิ่มก่อนไปเดินห้างหรือไปทำธุระข้างนอก
   • สิ่งแวดล้อมรอบบ้าน: ผมเชื่อว่าหลายคนซื้อขนมหรือของกินที่ไม่ดีต่อสุขภาพมาติดบ้านไว้ตลอด ของพวกนี้จะเป็นตัวกระตุ้นให้เราอยากกินของไม่ดีมากขึ้น สิ่งที่เราควรทำคือ เคลียร์ของพวกนี้ออกไปให้หมด อย่าไปเสียดายครับ แล้วซื้อผลไม้สด มาวางไว้บนโต๊ะกินข้าวแทนขนม ในตู้เย็นก็ควรเป็น นม ใข่ หรือของกินที่มีประโยชน์ แทนน้ำอัดลม ช็อคโกแลตและไอศครีม
   • พักผ่อนให้เพียงพอ: เคยสังเกตุไหมครับว่า ถ้าเมื่อไหร่ที่เรานอนไม่เต็มอิ่ม วันนั้นเราจะอยากกินอะไรหวานๆตลอด นักวิจัยเขาทำการทดลองและพบว่าถ้าเรานอนน้อยกว่า 6 ชั่วโมง เราเสี่ยงที่จะกินของที่ไม่ดีต่อสุขภาพ และจะกินในปริมาณที่เยอะขึ้นกว่าปกติด้วย เพราะฉะนั้นพยายามหาเวลานอนให้ได้อย่างน้อย 6-8 ชั่วโมง
   • หาของกินเล่นติดตัวไว้ตลอด: ของกินเล่นที่มีประโยชน์ เช่น กล้วย แอปเปิ้ล ถั่วเขียวอบ มะม่วงกวน (รสธรรมชาติ) ลูกเดือย และถั่วพิชตาชิโอ พกไว้ใกล้ตัวเลย เช่น ในรถ (กินตอนรถติดก็ได้) ตั้งไว้ที่โต๊ะทำงาน (พักเมื่อไหร่ก็หยิบกินได้) มีที่อื่นที่เราอยู่ประจำไหม? ถ้าอยากกินของไม่ดีขึ้นมาเมื่อไหร่ ของกินเล่นพวกนี้จะช่วยเบี่ยงเบนความสนใจได้
   • ตั้งเป้าหมาย: เป้าหมายจะเป็นกำลังใจให้เราสู้กับแรงกระตุ้น แน่นอนว่าเป้าหมายระยะยาวของทุกคนคือ อยากหุ่นดีและสุขภาพแข็งแรง แต่ลองมองหาอะไรที่มันใกล้กว่านั้นก่อนครับ เช่น อยากหุ่นดีเพื่อใส่ชุดเพื่อนเจ้าสาว หรืออยากหุ่นดีเพราะอยากเปลี่ยนงาน เป็นต้น