น้ำหนักขึ้น อาจจะเป็นเพราะ 10 เหตุผลนี้

น้ำหนักขึ้น (อย่างรวดเร็ว) นับวันยิ่งอ้วนขึ้นเรื่อยๆ สาเหตุอาจจะไม่ใช่แค่เพราะ เราขาดกำลังใจในการควบคุมอาหาร และออกกำลังกายเท่านั้น

น้ำหนักขึ้น เป็นเพราะอะไร?

ขอเกริ่นก่อนนิดหนึ่งว่า ตอนนี้โรคอ้วน (Obesity) กลายเป็นปัญหาระดับโลกไปแล้ว (แต่ก่อนจะมีแต่ข่าวออกมาว่าอาหารขาดแคลน) โรคอ้วนเป็นสาเหตุของปัญหาสุขภาพหลายอย่าง เช่น ความดันโลหิตสูง ระดับน้ำตาล และ อินซูลินในเลือดก็สูง และไขมันไปพอกตามอวัยวะ เช่น ตับ เป็นต้น ปัญหาสุขภาพเหล่านี้ แพทย์จะเรียกว่า Metabolic Syndrome กลุ่มของโรคต่างๆที่เป็นปัจจัยเสี่ยงต่อการเกิดโรคหัวใจ และหลอดเลือด นั่นเองครับ

การที่จะลดน้ำหนักให้ได้ผลนั้น เราต้องมีกำลังใจ มีความทุ่มเท และมีความขยันหมั่นเพียร ทั้ง 3 ข้อนี้จะช่วยให้เราสู้กับไขมัน และความผิดปกติทุกอย่างที่ได้รับมาจากพ่อแม่ และจากพฤติกรรมการกินของเรา

ผมก็เป็นอีกหนึ่งคนที่เคยเข้าใจผิดว่า คนอ้วนส่วนใหญ่ขาดกำลังใจ และ แรงบัลดาลใจ ที่จะลดน้ำหนักอย่างจริงจัง

จริงอยู่ที่ว่าการที่เราน้ำหนักเกินนั้น สาเหตุหลักเกิดจากการทานอาหารที่มีแต่พลังงานแคลอรี่ (มีความหนาแน่นของพลังงานสูง) แต่ขาดสารอาหารที่มีประโยชน์ แถมยังมีพฤติกรรมเนือยนิ่ง นั่นคือ ใช้เวลานั่ง และนอน เป็นส่วนใหญ่

แต่พอผมยิ่งศึกษามากขึ้นเรื่อยๆ ผมจึงพบว่ามีปัจจัยหลายอย่างที่ทำให้คนส่วนใหญ่น้ำหนักเกิน เรื่องลดน้ำหนักสำหรับคนอ้วนบางกลุ่ม จึงยากมากเหมือนเข็ญครกขึ้นภูเขา

วันนี้ผมจึงได้รวบรวม 10 เหตุผล ที่ทำให้น้ำหนักขึ้น (ซึ่งไม่เกี่ยวกับการขาดกำลังใจในการลดน้ำหนักเลย…)

นักการตลาด…เก่งเกินไป

ใช่ครับ นักการตลาดของบริษัทขาย/ผลิตอาหาร เขาได้ทำการทดลอง และค้นหาข้อมูล เพื่อที่จะรู้ข้อมูลเชิงลึกทุกอย่างเกี่ยวกับกลุ่มเป้าหมาย เพื่อออกแบบหน้าตา และรสชาติของผลิตภัณฑ์ ให้ตอบโจทย์มากที่สุด

จุดประสงค์หลักของการทำธุระกิจก็เพื่อหวังผลกำไร ดังนั้นเขาไม่ได้ใส่ใจสุขภาพของผู้บริโภคอยู่แล้ว เทคนิคการตลาดบางอย่างอาจจะขาดจริยธรรมซะด้วยซ้ำ เช่น น้ำมันพืชบางบริษัท โฆษณาโอ้อวดว่า น้ำมันของเขามีกรดไขมันโอเมก้า 6 สูง แต่ร่างกายเราต้องการกรดไขมันโอเมก้า 3 และ 6 ในอัตราส่วนที่เหมาะสม ถ้าร่างกายได้รับแค่กรดไขมันโอเมก้า 6 ปัญหาสุขภาพอื่นก็จะตามมาทันที

หลังๆที่ผมเห็นว่าเลวร้ายที่สุด คือ บริษัทผลิตอาหารบางราย เจาะกลุ่มลูกค้าที่เป็นเด็ก แต่อาหารที่ขายให้กับเด็กทานนั้น เป็นอาหารที่มีไขมัน น้ำตาล และแคลอรี่สูงมาก เด็กที่อ้วนจะเสี่ยงที่จะเป็นผู้ใหญ่ที่อ้วนในอนาคต เพราะเขาคิดว่า การทานอาหารขยะ (Junk Foods) เป็นเรื่องปกติ

อินซูลิน (Insulin)

อินซูลิน (Insulin) คือหนึ่งในฮอร์โมนที่สำคัญมากต่อร่างกาย เพราะอินซูลิน มีหน้าที่กักตุนพลังงานเพื่อใช้ในยามจำเป็น จัดการกับน้ำตาลกลูโคสในเลือด อีกทั้ง ฮอร์โมนอินซูลิน จะเป็นตัวสื่อสารกับเซลล์ไขมันว่าควรจะสะสมไขมันเพิ่ม หรือรักษาระดับไขมันไว้เท่าเดิม

อาหารส่วนใหญ่ที่ขายกันทุกวันนี้ มักจะมีไขมัน น้ำตาล และแคลอรี่สูง เมื่อเราทานอาหารเหล่านี้เข้าไป ระดับอินซูลินในเลือดจะสูงขึ้นและลดลงอย่างรวดเร็ว (Insulin Spike) ซึ่งถ้าปล่อยให้เป็นแบบนี้ประจำ ร่างกายเราจะดื้อต่ออินซูลิน (Insulin Resistance) นั่นคือ แคลอรี่ที่ได้จากอาหารจะไปถูกเก็บไว้ที่เซลล์ไขมันทันที

หนึ่งในวิธีแก้ปัญหาภาวะดื้อต่ออินซูลินที่ดีที่สุด คือ งดอาหารที่มีคาร์โบไฮเดรทเชิงเดี่ยว (Simple Carbohydrates) และเพิ่มอาหารที่มีเส้นใยสูงๆ

อาหารที่มีเส้นใยสูง ยังจะช่วยให้เราอิ่มท้องนานขึ้น เราจึงควบคุมพลังงานแคลอรี่ต่อวันได้ดีขึ้น พอเราทานน้อยลง น้ำหนักตัว และไขมันก็จะค่อยๆลดลงเองโดยอัตโนมัติ โดยไม่ต้องไปพึ่งสถาบันความงาม หรือยาลดความอ้วนเลย

อ้วนเพราะกรรมพันธุ์

งานวิจัยที่น่าเชื่อถือหลายชิ้นพบว่า เด็กที่มีพ่อแม่เป็นโรคอ้วน จะเสี่ยงที่จะเป็นโรคอ้วนมากกว่าเด็กอีกกลุ่ม ที่มีพ่อแม่ที่มีหุ่นตามเกณฑ์มาตรฐาน เดี๋ยวก่อนครับ…อย่าเพิ่งไปโทษพ่อแม่ ญาติพี่น้องเรา กรรมพันธุ์เป็นเพียงแค่ปัจจัยหนึ่งเท่านั้น เหตุผลหลักที่เราอ้วนยังเป็น ชนิดอาหารที่เราทาน และปริมาณพลังงานแคลอรี่ที่ร่างกายได้รับเยอะเกินไป ซึ่ง 2 เหตุผลหลังนี้ ไม่เกี่ยวกับพันธุ์กรรมเลย มันเป็นพฤติกรรมมากกว่า

Processed Foods

Processed Foods คือ อาหารที่ผ่านกระบวนการเปลี่ยนแปลงสภาพของวัตถุดิบ หรือผมจะเรียกว่า “อาหารแปรรูป” แล้วกันนะครับ อาหารแปรรูป มักจะมีส่วนผสมที่ไม่เป็นธรรมชาติ ราคาถูก มีอายุนานกว่า และรสชาติถูกปาก (อร่อย และแทบจะไม่ต้องเคี้ยว)

จะสังเกตุว่า อาหารแปรรูปที่ถูกปากคนส่วนใหญ่ จะมีส่วนประกอบของไขมัน น้ำตาล และเกลือ (Sodium) ที่สูงมาก ผมเห็นด้วยว่ารสชาติของอาหารเหล่านี้อร่อยมาก แต่ปัญหาที่ตามมาคือ กินเท่าไหร่ก็ไม่อิ่ม เสพติดง่าย มีแต่แคลอรี่ และไม่มีสารอาหารที่เป็นประโยชน์เลย

โรคเสพติดอาหาร (Food Addiction)

อาหารที่มีน้ำตาล ไขมัน และเกลือสูง นอกจากจะมีรสชาติที่อร่อยไม่รู้ลืมแล้ว มันยังสามารถเข้าไปกระตุ้นให้สมองเราหลั่ง สารโดพามีน (Dopamine) ออกมาด้วย ซึ่งสารสื่อประสาทคือ เป็นสารชนิดเดียวกันที่คนติดยาเสพติดได้รับเมื่อได้เสพยา ดังนั้นเมื่อเราทานอาหารเหล่านีเยอะๆ เราก็จะเสพติดมันได้เหมือนกันกับ ยาเสพติดเฮโรอีน เหล้า กัญชา และบุหรี่ ฯลฯ

งานวิจัยพบว่า กลุ่มคนที่เสพติดอาหารขยะ (Junk Foods) (เมื่อลงแดง) พฤติกรรมจะเหมือนคนติดเหล้า นั่นคือ มีความต้องการอาหาร เหมือนกันกลุ่มคนที่ติดแอลกอฮอล์ที่ต้องการดื่มเหล้านั่นเอง ไม่ว่าจะเสพติดอะไร มันก็เลิกยากกันทั้งนั้นแหละครับ เมื่อเราเสพติดอาหาร เราจะควบคุมตัวเองไม่ได้ สารสื่อประสาทในสมองจะเป็นตัวสั่งการแทน

ยารักษาโรค

ยาทุกชนิดให้ทั้งผลดี เช่น ช่วยให้อาการของโรคที่เราเป็นอยู่ทะเลาลง หรือหายไป แต่ข้อเสียก็มีเหมือนกัน เช่น ทำให้เรากินเยอะเกินไปจนน้ำหนักเกิน โดยเฉพาะกลุ่มยาต้านโรคซึมเศร้า (Antidepressants)

ยาบางตัวไม่ได้มีผลกระทบอะไรกับกำลังใจในการออกกำลังกาย และควบคุมอาหารหรอกครับ แต่มันจะเข้าไปเปลี่ยนกระบวนการทำงานของร่างกาย และสมอง อาจจะทำให้ระบบเมตาบอลิซึม (Metabolism) ทำงานช้าลง หรือเข้าไปเพิ่มความอยากอาหาร เป็นต้น

ภาวะดื้อต่อ ฮอร์โมนเลปติน (Leptin Resistance)

เลปติน (Leptin) เป็นฮอร์โมนอีกชนิดหนึ่งที่เกี่ยวข้องกับโรคอ้วน เซลล์ไขมันในร่างกายเราจะเป็นตัวผลิตฮอร์โมนนี้ เพื่อที่จะสื่อสารกับสมองว่าปริมาณไขมันในร่างกายมีมากหรือน้อยเกินไป คนที่เป็นโรคอ้วนจะมีระดับฮอร์โมนเลปตินที่สูงนั่นเอง

ส่วนภาวะดื้อต่อฮอร์โมนเลปติน (Leptin Resistance) คือ ภาวะที่สมอง และฮอร์โมนเลปตินไม่สามารถสื่อสารกันได้ ฮอร์โมนเลปตินพยายามบอกกับสมองว่า ร่างกายมีไขมันเยอะเกินไปแล้ว แต่สมองก็ยังคิดว่าร่างกายยังต้องกักตุนไขมันเพิ่ม ด้วยเหตุนี้คนที่มีภาวะดื้อต่อฮอร์โมนเลปติน จึงหิว และกินบ่อยขึ้น

สำหรับคนทั่วไป (น้ำหนักอยู่ในเกณฑ์) ถ้ามีระดับฮอร์โมนเลปตินที่สูง นั่นหมายความว่า ร่างกายเรามีปริมาณไขมันที่พอดีแล้ว ผลที่ตามมาคือ ความอยากอาหารก็จะลดลงด้วย

อาหารหาซื้อง่ายเกินไป

สังเกตไหมครับว่า ของกินมีอยู่แทบทุกที่ ใครที่ขี้เกียจออกบ้าน ก็ใช้มือถือสั่งบริการ Delivery ส่งถึงบ้าน อีกทั้งเทคโนโลยีในการผลิตอาหารมีความก้าวหน้ามากขึ้นกว่าแต่ก่อน ทำให้ผู้ผลิตอาหารมีอาหารไว้พร้อมบริการอยู่ตลอดเวลา

อาหารฟาสต์ฟู้ด (Fast Foods) มีอยู่แทบทุกมุมของกรุงเทพ และร้านสะดวกซื้อก็เริ่มมีมากขึ้นในต่างจังหวัด และปัญหาของคนส่วนใหญ่คือ ถ้าเห็นอาหารที่น่าทาน ก็มักจะอดใจซื้อกลับบ้านไม่ไหว

ราคาอาหารตามร้านอาหารฟาสต์ฟู้ด และร้านสะดวกซื้อก็ราคาถูก สะดวกอุ่นแค่ไม่กี่นาทีก็ทานได้เลย ด้วยเหตุนี้ คนไทยส่วนใหญ่จึงติดสบาย จนจำนวนคนอ้วนเพิ่มมากขึ้นเรื่อยๆ

น้ำตาล (Sugar)

น้ำตาล คือส่วนผสมที่อันตรายที่สุด เพราะน้ำตาลทำให้เราเสพติดอาหารได้ แคลอรี่สูง และไม่มีสารอาหารที่มีประโยชน์เลย น้ำตาล เป็นตัวการที่ทำให้เกิด ภาวะดื้อต่ออินซูลิน (Insulin Resistance) โรคเบาหวาน และโรคอ้วน

ความเชื่อผิดๆ

ความเชื่อผิดๆ เกิดจากการได้รับข้อมูลที่ผิด โดยเฉพาะข้อมูลเกี่ยวกับอาหาร ผมยังเห็นหลายเว็บไซต์ที่ให้ข้อมูลผิดๆกับผู้เช้าชม ส่วนใหญ่จะเป็นเว็บไซต์ที่ดึงดูดให้คนคลิกเข้าไปดูเยอะ (Click Bait) เพื่อกระตุ้นยอดผู้เข้าชม

เว็บไซต์บางที่พอมีคนเข้ามาชมเยอะๆ ก็เริ่มหา Sponsor จากบริษัทที่ขายอาหารเสริมเพื่อลดน้ำหนัก ข้อมูลผิดๆที่ผู้บริโภคได้รับจากเว็บไซต์เหล่านี้ นอกจากจะทำให้สุขภาพแย่ลง และน้ำหนักเพิ่มขึ้นแล้ว เรายังจะเสียเวลาด้วย ดังนั้นพยายามเลือกแหล่งข้อมูลที่น่าเชื่อถือ ที่ไม่ได้คิดแต่จะหวังผลกำไรจากเราครับ

ทิ้งท้าย…ก่อนไป

เหตุผลทั้งหมดที่ผมยกตัวอย่างในบทความนี้ อาจจะทำให้หลายคนท้อ หรือไม่อยากลดน้ำหนักเลย ขอร้องว่าอย่าคิดอย่างนั้นครับ

แน่นอนว่าเราไม่สามารถเปลี่ยนแปลงการทำงานของร่างกายเรา หรือสิ่งแวดล้อมรอบตัวเราได้ทั้งหมด แต่เราสามารถเรียนรู้ที่จะเปลี่ยนพฤติกรรมการกินอาหารแบบถาวรได้ ความตั้งใจ และการมีเป้าหมายที่ชัดเจน จะช่วยให้เราลดน้ำหนักได้สำเร็จ

ใครที่บอกว่า ลดน้ำหนักเป็นเรื่องง่าย ผมว่าคนๆนั้นคงไม่เคยลดน้ำหนัก หรือกำลังพยายามขายอะไรสักอย่างให้กับเรา เพราะการลดน้ำหนักไม่ใช่เรื่องง่าย ไม่ใช่เรื่องสนุก เราต้องควบคุมอาหาร ทนกับความหิว และแรงยั่วยุจากอาหาร แถมยังต้องออกกำลังกายเพื่อเพิ่มการเผาผลาญอีก ถ้าไม่ตั้งใจจริงๆ กลับมาโยโย่กันทุกคน

จุดประสงค์ของผมในการเขียนบทความนี้ คือผมอยากให้ทุกคนเปิดใจที่จะยอมรับเหตุผลที่มีส่วนทำให้น้ำหนักขึ้น เปิดใจที่จะเปลี่ยนตัวเอง และยอมรับว่า การลดน้ำหนักไม่ใช่เรื่องง่าย มันต้องใช้เวลา และความพยายามสูง

ถ้าคิดว่าบทความนี้มีประโยชน์ต่อคุณ ผมรบกวนฝากกด Share เพื่อให้คนเห็นเยอะๆด้วยนะครับ ขอบคุณครับ